Szwajcaria. Gateway Basel North. Kontenerowe porządki, czyli o tym jak kolejarze biorą się za barki
Szwajcaria. W 1972 roku wyznaczali kierunki rozwoju. Załadowali kontenery na barki. Dziś walczą o przetrwanie przed sądem administracyjnym. Gateway Basel Nord w Bazylei – hub z poparciem rządu federalnego kontra przedsiębiorstwo rodzinne. Historia z życia korytarza „Ren – Alpy” zawzięta.
Grafika: Widok w kierunku południowym. Proponowana lokalizacja trójmodalnego terminalu kontenerowego Gateway Basel Nord (GBN) w Bazylei (północna część miasta). Barki miałyby docierać do GBN przez nowy basen portowy (Hafenbecken 3) z przejściem pod autostradą. Po prawej stronie autostrady, przy istniejącym kanale portowym, widać terminal kontenerowy Contargo AG. Ren widoczny jest w prawym górnym rogu zdjęcia. Linia kolejowa, w relacji północ-południe, znajduje się po lewej stronie zdjęcia (NEAT Bahnlinie). Kropkowana linia, to szwajcarsko-niemiecka granica (CH/D). W tym miejscu Bazylea bezpośrednio graniczy z niemieckim Weil am Rhein. Fot. gateway-baselnord.com
Swissterminal AG, to firma rodzinna. Pionier w obrocie kontenerami. Od 1972 roku, kiedy to twórca firmy postawił pierwszy kontener na barce, wiele się zmieniło. Dziś firma jest liderem w obrocie kontenerami w szwajcarskich portach. Posiada blisko 50 proc. udziału w rynku (informacja z 2015). Zarządza czterema terminalami kontenerowymi o łącznej możliwości składowania 12 700 TEU, w tym dwoma terminalami trójmodalnymi (www.swissterminal.com). Sytuacja może się jednak zmienić na niekorzyść firmy, a wszystko za sprawą projektu nowego trójmodalnego terminalu kontenerowego Gateway Basel Nord (GBN) w Bazylei. Od kilku lat trwa batalia Swissterminal AG przeciw tej inwestycji. We wrześniu 2018 r. firma złożyła skargę do Federalnego Sądu Administracyjnego. Spór porównywalny jest do walki Galów z Rzymianami, gdzie Swissterminal AG może wzmocnić jedynie eliksir druida Panoramiksa (porównanie za: Benjamin Wieland z bz Basel).
Gateway Basel Nord (GBN) w Bazylei to nic innego jak logistyczny hub. Centralny punkt, w którym przywiezione z portu morskiego kontenery będą wyładowywane z barek, przemieszczane w ramach terminalu, załadowywane na inne środki transportu i dystrybuowane do odbiorców. Projekt realizowany jest przez trzy firmy logistyczne i żeglugowe: Contargo AG, Hupac AG i SBB Cargo AG. Podmioty w 2015 roku utworzyły Gateway Basel Nord AG (www.gateway-baselnord.com). W realizacji projektu GBN uczestniczy także Port Szwajcarii (Port of Switzerland). Ponad 10 procent wszystkich towarów trafia do tego kraju Renem z portów morskich, takich jak Rotterdam, Antwerpia, czy Amsterdam (port-of-switzerland.ch). Port Szwajcarii odpowiada za część projektu związaną z budową trzeciego basenu portowego. Zaletą GBN jest lokalizacja terminalu bezpośrednio przy jednej z głównych magistrali kolejowych i autostradzie. Będzie można, w tym miejscu obsługiwać składy pociągów o długości do 750 metrów z wykorzystaniem trzech suwnic bramowych. Terminal ma być uruchamiany etapami do 2020 roku. Prace związane z budową nowego basenu portowego mają zakończyć się do 2023 roku.
W realizację projektu Gateway Basel Nord finansowo zamierza zaangażować się rząd Szwajcarii. Chodzi o sfinansowanie budowy basenu portowego. Z budżetu federalnego miałoby trafić na GBN 71 milionów euro (83 miliony franków szwajcarskich). Ponadto Gateway Basel Nord AG (GBN) przeznacza kolejne 40 milionów euro (47 milionów franków szwajcarskich). Tymczasem Swissterminal AG zwraca publicznie uwagę na trudną sytuację finansową SBB Cargo AG. Informuje, że SBB Cargo ma wysokie zadłużenie i nie dysponuje odpowiednimi funduszami. Budżet Gateway Basel Nord ma osiągnąć łącznie 111 milionów euro (130 milionów franków szwajcarskich). Jak dodamy do tego, że SBB Cargo AG jest odpowiednikiem polskiego PKP Cargo, a więc jest przedsiębiorstwem, spółką akcyjną, mocno związaną ze skarbem państwa, to zaczynamy rozumieć na czym polega problem „Galów”. Dodajmy do tego, że infrastrukturą kolejową, w tym ponad 4800 kilometrami linii kolejowych w Szwajcarii, zarządza jedna ze spółek SBB. Do tego dochodzą zależności biznesowe pomiędzy pomiotami, które powołały do życia Gateway Basel Nord AG. Dodajmy do tego liczący 57,1 km tunel kolejowy Gotarda. AlpTransit Gotthard AG, to spółka zależna SBB. Warto wspomnieć, że Szwajcarzy podjęli zdecydowaną walkę z ciężarówkami na swoich drogach. Jakby nie patrzeć wychodzi z tego kolej, albo pora na kolej. Potrzebny był do szczęścia tylko nowoczesny terminal kolejowy. Hub, który współtworzą najważniejsi gracze na jednym z najważniejszych korytarzy sieci bazowej TEN-T „Ren – Alpy”.
Skarga, złożona w dniu 14 września 2018 r. przez Swissterminal AG, skierowana jest przeciwko zarówno Gateway Basel Nord AG (GBN AG), jak i szwajcarskiemu Federalnemu Urzędowi Transportu (FOT), który podjął decyzję o sfinansowaniu projektu. Firma protestuje przeciw decyzji FOT dotyczącej sfinansowania 75 proc. kosztów pierwszego etapu budowy GBN. Finansowanie publiczne dla Gateway Basel Nord, według skarżącego, powoduje nieuczciwą konkurencję w zakresie obsługi terminali kontenerowych w kraju. Firma wskazuje na naruszenia wolności gospodarczej, a także prawa konkurencji i międzynarodowych przepisów dotyczących wolnego handlu. Wskazuje, przy tej okazji, na uprzywilejowaną pozycję SBB Cargo AG.
Spółka SBB Cargo AG uspokaja. Nie widzi też zagrożenia dla projektu. Gateway Basel Nord współtworzą znaczący w branży TSL gracze. SBB Cargo jest liderem na rynku szwajcarskiego transportu towarowego. Z przewoźnikiem związanych jest 25 procent całkowitego ruchu towarowego w Szwajcarii (www.sbbcargo.com). Kolejny partner to firma Contargo, która posiada 24 terminale kontenerowe w Niemczech, Francji, Szwajcarii i Czechach. Firma obsługuje również własne linie żeglugowe i kolejowe (www.contargo.net). I co nie jest bez znaczenia. Contargo jest spółką zależną niemieckiego lidera w europejskiej branży logistycznej Grupy Rhenus. Natomiast Hupac jest wiodącym operatorem intermodalnych usług przewozowych w Szwajcarii i jednym z liderów rynku w Europie. Obsługuje 100 pociągów między głównymi ośrodkami gospodarczymi Europy. Grupa Hupac, to 17 firm z siedzibą w Szwajcarii, Włoszech, Niemczech, Holandii, Belgii, Polsce, Rosji i Chinach (www.hupac.ch). Jest to też firma, która wspólnie z SBB Cargo utworzyła SBB Cargo International. SBB Cargo ma 75 proc. udziałów, a Hupac 25 proc. Wspólnie na torach są od 2011 roku. W ramach korytarza transportowego Rotterdam-Bazylea-Genua idą zmiany, czy tego chcemy czy nie.
Szef firmy Swissterminal Roman Mayer, w rozmowie z Die Oberbadische (30.08.2017), wyraził pogląd, że obecnie wszystkie porty na szwajcarskim odcinku Renu obsługują 100 000 kontenerów, a sam Gateway Basel Nord będzie w stanie obsłużyć w przyszłości cztery razy większą ilość. W konsekwencji będzie to oznaczało nadwyżkę mocy przeładunkowych. Innego zdania jest administracja federalna. Według prognoz, które uzasadniają budowę GBN, ruch towarowy w Szwajcarii ma wzrosnąć o 37 procent do 2040 r. Prognozy obejmują także wzrost transportu towarowego Renem. Nie bez znaczenia jest to, że budowa nowego terminalu kontenerowego w Bazylei może spowodować wycofanie działalności portowej z dzielnicy Klybeck oraz ze wschodniego i zachodniego nabrzeża w dzielnicy Kleinhüningen. Zmiany zagrażałyby funkcjonowaniu jednego z czterech terminali Swissterminal przy ul. Westquaistrasse 12 (1700 TEU). Choć firma i tak musi znaleźć nową lokalizację, dla tego projektu, do 2029 roku.
Swissterminal traci niestety sprzymierzeńców. Wspólnie z firmą spedycyjną Danser (www.danser.nl) oraz Ultra Brag (www.ultra-brag.ch) zamierzał wybudować terminal kilkaset metrów na północ od obecnej lokalizacji Gateway Basel Nord, w niemieckim Weil am Rhein. Niestety spór podatkowy z Francją wokół Euro-Airport (wspólne lotnisko dla trójpogranicza) wpłynął niekorzystnie na realizację szwajcarskiego projektu poza granicami kraju. Sprzymierzeńcy zwrócili się w kierunku projektu GBN. Sytuację obrazowo ujął, w jednym zdaniu, Benjamin Wieland w swoim artykule na łamach bz Basel (5.08.18) „Damit sitzen alle bedeutenden Hafen-Player mit SBB Cargo im Boot.” (tł. wł. Oznacza to, że wszyscy ważni gracze portowi są w łodzi z SBB Cargo). Firma Swissterminal także była zapraszana do udziału w projekcie GBN. Władze federalne zaangażowały się w mediację. Bez powodzenia. Dla firmy przyłączenie się do projektu oznaczałoby porzucenie wszystkiego, co stworzono przez kilkadziesiąt lat swojego funkcjonowania.
W 2017 r. Port Szwajcarii, w portach Bazylei (Bazylea-Kleinhüningen, Birsfelden i Muttenz-Auhafen), odnotował rekordowy wzrost w przeładunku kontenerów do poziomu 119 231 TEU. To wzrost o 4,1 procent w stosunku do poprzedniego roku. Kiedy Gateway Basel North, pod koniec 2020 r., zostanie oddany do użytku będzie w stanie obsłużyć 140 000 TEU rocznie. Docelowo do 390 000 TEU (prognozy władz federalnych). Zdaniem kierownictwa Portu Szwajcarii potrzebne są nowe dźwigi, nowy basen portowy, a przede wszystkim miejsce do formowania składów pociągów o długości do 750 metrów. Spór Swissterminal kontra hub GBN trwa. Pytanie, czy sąd podzieli argumentację Galów, czy też Rzymianie, przy wsparciu środków rządowych, dostaną wszystko?
Opracowanie: Sebastian Sahajdak
6.12.2018 r.
Grafika: gateway-baselnord.com
Opis (tł. wł. oraz rozwinięcie opisu):
1. Basen portowy 3 (Ren). Ma mieć 330 metrów długości.
2. Strefa (obszar) obsługi samochodów ciężarowych.
3. Strefa (obszar) składowania kontenerów.
4. Miejsca formowania i rozformowywania składów pociągów (do 750 metrów długości).
Grafika: gateway-baselnord.com
Przy opracowywaniu tekstu korzystałem z następujących źródeł:
1. Strony WWW podmiotów przedstawionych w opracowaniu – linki podane w tekście.
2. von Daniel Haller: „Swissterminal ist Schweizer Marktführer im Container-Umschlag” (6.03.15) w www.bzbasel.ch
3. Majorie van Leijen: „100 million Euros injected in Gateway Basel Nord” (10.07.18) w www.railfreight.com
4. Majorie van Leijen: „‘Public funding for Gateway Basel Nord creates unfair competition’” (4.10.2018) w www.railfreight.com
5. „Swissterminal erlangt Beschwerde am Bundesverwaltungsgericht gegen Bundesmillionen für Gateway Basel Nord” (26.09.2018) w www.swissterminal.com
6. von Michael Werndorff: „Die nationale Versorgung im Blick” (30.08.2017) w www.verlagshaus-jaumann.de
7. von Benjamin Wieland: „Gateway Basel Nord: Wie ein Familien-Unternehmen gegen SBB und Hafen kämpft” (5.08.2018) w www.bzbasel.ch
